موسیقی، فرهنگ و آداب و رسوم بومی مردم شیراز

شیراز در منابع تاریخی با اسامی مختلفی مانند «تیرازیس»، «شیرازیس» و «شیراز» ثبت و ضبط شده ‌است. محل و موقعیت این شهر، ابتدا در «قلعهٔ ابونصر» بوده است. حاکمان بنی‌امیه اصطخر را نابود کردند. اصطخر، پایتخت قدیمیِ فارس بود. سپس شیراز را رونق بخشیدند. این شهر در دوران صفاریان، بوییان و زندیان، پایتخت ایران بوده است.

امروزه شیراز یکی از مهم‏ ترین و اصلی ترین شهرهای ایران است که هم به لحاظ تاریخی و هم از جهت مذهبی، جایگاه ویژه ای در میان مناطق ایران دارد. به همین منظور فرهنگ بومی شیراز و آداب سنتی آیینی مردمان آن در کنار ادبیات غنی شیراز همواره مورد توجه بوده است.

شیراز، جاذبه ‌های مذهبی، تاریخی، فرهنگی و طبیعی فراوانی دارد. به همین سبب یکی از مقاصد منتخب برای گردشگران بازدید از شهر و جاهای دیدنی شیراز است.

زبان و اقوام مردم شیراز

مردم شیراز به زبان فارسی اما با لهجه و گویش شیرازی صحبت میکنند. اصالت آنها ( همچنان که از آثار تاریخی انجا و نام استان واضح است ) فارس بوده و ادبیات بومی غنی پارسی را یدک میکشند. ادبیات شیراز نیز یکی از ارکان ادبیات تاریخ جدید ایران است.

درباره شیراز، مطالب ناب و جالبی وجود دارد که بیشتر ایرانیان از آنها آگاهی ندارند؛ برای مثال خوب است بدانید که جمعیت شیراز از پنج قوم فارس، ترک، لر، عرب و کولی تشکیل شده است. هر کدام از این اقوام، موسیقی و فرهنگ خاصی دارند؛ اما در کنار هم، شیراز را رونق بخشیده ‏اند.

بازی های محلی؛ مطابق با فرهنگ بومی شیراز

شیراز هم مثل بسیاری از شهرهای دیگر ایران، دارای بازی های بومی و محلی مخصوص به خود، بازی هایی از قبیل اسب چوقی، آزنگه شیر، چارقاب، طاق، بندک سرگو و… است. برخی از این بازی ها که در ادبیات و فرهنگ بومی شیراز تاثیر داشته اند عبارتند از :

آزنگه شیر: یکی از بازیکنان به قید قرعه دولا شده و به دیوار تکیه میدهد تا اصطلاحا “شیر” شود. هم زمان سایر بازیکنان از روی شیر میپرند و شعر ” ازنگه شیر بشین بشین بالا بشین که سر شیر رسید بشین”. همزمان هر کس که از روی شیر میپرد باید عضوی از اعضای شیر را بگوید. این بازی محلی شیراز زمانی تمام می شود که یکی از بازیکنان، عضو تکراری نام ببرد.

بازی طاق و جفت: یک شخص تعدادی سنگ یا مهره را در دست خود میگیرد و به بازیکن مقابل میگوید ” طاق یا جفت؟ ” بازیکن مقابل باید حدس بزند تعداد مهره های درون دست فرد هست یا زوج!

لباس محلی و موسیقی شیرازی

امروزه کمتر کسی لباس های محلی شیراز یا سایر اقوام ایران را در شهرها مورد استفاده قرار میدهد؛ اما لازم است که این فرهنگ غنی حفظ شده و از آن شناخت داشته باشیم. لباس محلی شیرازی متشکل از شهرها و اقوام گوناگون است. بطور مثال لباس عشایر شیراز الهام گرفته از طبیعت منطقه و شامل دامن، تنبان، پاپوش، کلاهک، آرخالق، شال کمر، چقه، کپنک و روسری و … می باشد. همچنین جنوب استان فارس، خوس بافی و بافت لباس های محلی رونق دارد. با سفر به شیراز میتوانید از این آداب سنتی و لباس های محلی چشم نواز دیدن کنید.

غذاهای بومی شیرازی و آداب آن

غذاهای محلی شیرازی جدا از آنکه در بهترین رستوران های شیراز سرو می شود، در خانه های بومی و قدیمی شیراز هم پخت می شوند. غذاهایی مثل کلم پلو، پلو شیرازی با گوشت قلقلی و گرد غوره، آش کارده، سالاد شیرازی ( که قطعا نحوه آماده سازی آن را مسلط هستید ) و … در کنار سوغات و شیرینی های سنتی شیراز مثل یوخه و سایر مواردی که قبل تر اشاره شد می تواند خاطره به یاد ماندنی و زیبایی از سفر به شیراز برای شما رقم بزند.

خصوصیات شیرازی ها و عقاید آنها

با نگاهی آزاد درباره شیراز می توان دریافت که مردمان شیراز اهل ادبیات، بسیار خونگرم، اهل خنده و تفریح، خوش خنده، خوش خرید و همچنین خوش صحبت اند. مهربان بودن شیرازی ها همیشه زبانزد بوده اما نکته ای که تقریبا همه ی ایران به آن اذعان دارند این است که گویی در قاموس شیرازی ها تفریح کردن نهادینه شده. تا جایی که شاید یکی از آداب و فرهنگ بومی شیراز شده باشد. راحت زندگی کردن شیرازی ها شاید حاصل تفکر سخت نگرفتن و نا امید نشدن باشد اما هر چه که هست میتواند یک الگو برای همه باشد.

برای اجاره سوئیت در شیراز کلیک کنید.

آهنگ های محلی شیراز

شیرازی ها ترانه ها و آهنگ های محلی خاص و زیبایی دارند که ثبت و ضبط شده است . شنیدن این نواهای محلی به همه شما خوانندگان محترم، توصیه می شود. این ترانه های شاد و ماندگار، به دلیل در برداشتن کلمات ساده و برای حفظ لحن ها و کلمات بومی، همواره مورد حمایت مردمان شیراز است.

صلح و شادی؛ خصوصیت بومی شیرازی ها

شیرازی ‏ها بیشتر اهل صلح و شادی اند. این روحیه در موسیقی و ادبیات آنها هم وجود دارد. شعرهای ایشان بیشتر عاشقانه و غنایی است و موسیقی های شاد این منطقه بسیار بیشتر از موسیقی های حماسی یا غم انگیز است.

بعضی از هنرمندان شیرازی

صمد بردیده معروف به صمد عقاب یکی از هنرمندان مشهور و ماندگار در موسیقی شیرازی است. او بیش از 20 آلبوم را در كارنامه هنری خویش به جامعه عرضه کرده است.

خوانندگانی مانند اكبر زیگلری، گلنار دهقان، غضنفر راستی و… نقش مهمی برای ترویج موسیقی محلی فارس ایفا کرده اند. هنرمندان شیرازی دیگری که می خواهم شما را با آنها آشنا کنم عبارت اند از: زنده یاد ناصر صدر، رحیم فتحعلی زاده، ایرج سلطانی و حسین افشار.

پدر موسیقی شیرازی

استاد حسن صفری یکی از موسیقی دانان مشهور در فارس است. وی سرمایه عمرش را برای بالا نگه داشتن پرچم هنر موسیقی بومی محلی (فولکلور) شیراز صرف کرده است.

وی کوشیده است، نواها و نغمه های خاص شیراز را ماندگار کند. وی به پدر موسیقی شیرازی شهرت دارد.

فرهنگ سرزمین شیراز

شیرازی‏ ها مردمانی صلح طلب و عاشق پیشه اند. سعدی و حافظ دو نماد برجسته این شهر محسوب می شوند که در سراسر ایران، مشهورند و مایه افتخار شیراز و ایران به حساب می آیند. جایگاه حافظ چه از لحاظ مذهبی و چه از لحاظ فرهنگی، چنان والاست که معمولاً دیوان غزلیاتش در کنار قرآن و مفاتیح در خانه های ایرانیان، موجود است. تفأل به حافظ از شهر عشق و هنر به سراسر ایران، منتقل شده است. همچنین دیوان حافظ و سعدی، از جمله پرفروش ترین کتاب های ایران است.

آداب و رسوم شیراز

برخی از آداب و رسوم شیرازی را مختصرا با هم بررسی کنیم:

استقبال از نوروز

مردم شیراز هم مثل همه مردم ایران، پیش از نوروز، خانه تکانی می کنند. اما سنت های خاصی مثل پختن نان شیرین هم دارند که حتماً برای عید نوروز و رسیدن بهار، انجام  می شود.

درست کردن سبزه گندم، عدس و تره تیزک، ده پانزده روز قبل از عید انجام می شود که نشان از سرسبزی زندگی و رویش دوباره است.

مراسم خواستگاری

 چند نفر از نزدیکان داماد به خانه دختر می روند و در باره ازدواج صحبت می کنند. اگر خانواده دختر موافق باشند ، چای و شربت برای مهمانان می آورند ؛ اما اگر مخالف باشند فقط چای می ‏آورند.

دست بوسون

 رسم است که داماد پس از عقد با چند نفر از بزرگان به خانه عروس برود و دست مادرخانمش را ببوسد. سپس مادر زن به او هدیه ای می دهد.

آیین پخت شیرینی شیرازی

در فرهنگ بومی شیرازی چند روز پیش از سال تحویل و عید نوروز، مشغول پخت شیرینی های نوروزی، بافت لباس های سنتی و خانه تکانی آن هم در خانه های دل باز حیاط دار شیراز می شوند. نان و شیرینی هایی به شکل مربع های کوچک که بسیار خوشمزه، ترد و شیرین هستند، پخت شده و در کنار آن از شیرینی های سنتی شیرازی مثل برنجک، لوزی، مسقطی و دنگو نیز استفاده میکنند.

آب مقدس شیراز و حوض آن

 حوض های مقدسی در شیراز وجود دارد که مهمترین آن، حوض سعدیه است. این حوض از ایران باستان مقدس بوده و مربوط به یک قنات است. آداب خاص با ادبیات ویژه ای در شیراز برای این حوض ها وجود دارد که اعتقاد دارند این حوض حاجات براورده میکند، صید ماهی های آن ممنوع است و در آن شفا برای جادو وجود دارد.

رخت برون؛ آداب شیرازی

 یکی از مراسم ها در شیراز، رخت برون است. این مراسم پیش از عروسی اجرا می شود. دوستان عروس و داماد جمع می شوند. دوستان و خانواده داماد، پارچه و خیاط می آورند تا برای عروس خانم لباس بدوزد. مادر داماد برای ابراز شادی، هدیه ای به عروس خانم می دهد.

مراسم شب یلدا شیراز

 خانواده‌ های شیرازی در این شب از دوستان و آشنایان دعوت می ‌کنند، دور هم اوقات خوشی را می گذرانند، فال حافظ می گیرند و خاطره بازی می کنند .

همچنین سفره مهمانی خاصی در شب یلدا پهن می کنند. آنچه آنها در این سفره، می گذارند عبارت اند از: عکس حضرت علی علیه السلام، آینه، چند شمع، دو لاله، اسفند، تنقلاتی مانند نخودچی، کشمش، حلوای ارده، آجیل مشکل گشا، رنگینک، ارده شیره، هندوانه ،انار، خرما و انجیر.

کدبانوهای شیرازی در  شب یلدا برای مهمان هایشان، «هویج پلو» به همراه کشمش، مغز گردو و رب می پزند.

مراسم عروسی درخت نارنج

 یکی از رسوم شیرازی ها اين است كه اگر درخت نارنج در خانه دارند كه كم میوه می دهد يا اصلا میوه نمی دهد، برايش جشن عروسي بگيرند. برنامه به این صورت است که خانم صاحب خانه، خانم های همسايه را برای شرکت در جشن عروسي  درخت نارنج دعوت مي كند.

سپس زن صاحب خانه، یک اره مي آورد و به درخت نزدیک می شود تا شاخه آن را ببرد.  يكي از زنان مي آيد و به زن صاحب خانه می گوید: من ضامن این درخت نارنج می شوم که از این به بعد بهتر و بیشتر میوه بدهد. سپس همسایه ها تور نازكي را روي در خت مي كشند و رويش شكر پنير مي پاشند و كِل مي كشند، آوازهایی مي خوانند و شادي مي كنند. بعدش آنها منتظر می مانند تا سال آینده، میوه این درخت بهتر و بیشتر شود .

مراسم عزاداری محرم

 مقصد اصلی عزاداران شیرازی، حرم مطهر شاه چراغ است. برنامه اهالی شیراز برای عزاداری به این صورت است که هر روز دهه اول محرم، چاووش ‌خوانی می‌کنند و با حسین علیه السلام و یارانش همراهی می کنند تا این که به ایام نهم و دهم ماه محرم می رسند. در تاسوعا و عاشورا، سوگواری به اوج خودش می رسد.

هیئت ها طبقاتی را حمل می کنند که رویشان چراغ و آیینه گذاشته شده است. مردم در روز تاسوعا به چاووش خوانی، پرده خوانی، سینه زنی، اجرای تعزیه، حمل کوزه آب به وسیله کودکان می پردازند.

گِل مالیدن به تمام یا قسمتی از بدن، تراشیدن موهای سر و … نیز از جمله سنت های خاص شیرازی ها در این ایام بوده است.

سینه‌زنی قطاری

 این نوع سینه زدن، ویژه شیراز است و به طریقه خاصی برگزار می‌ شود. به این صورت است که تعدادی از افراد، همراه با بالا و پایین رفتن بالاتنه، سینه می‌ زنند و شعرهای خیلی قدیمی را تکرار می کنند. ناگهان وقتی میاندار اشاره می کند، همگی آرام می شوند، کمی به سمت جلو راه می‌ پیمایند و دوباره دور هم حلقه می زنند و آن شیوه را از سر می گیرند.

اگر می خواهید این نوع سینه زدن را ملاحظه کنید، حتما به هیئت ‏‌های باسابقه در شیراز، سر بزنید. این برنامه عزاداری به نام شیرازی ها به ثبت رسیده است.

اگر می خواهید به شیراز سفر کنید، اردیبهشت را از دست ندهید. بهترین فصل برای گردش در شیراز، اردیبهشت است که درختان بهارنارنج به گل می نشیند و عطرش در کوچه های شیراز می پیچد. همچنین برای اجاره ویلا در شیراز می‌توانید از سایت شب اقدام به رزرو نمایید.